ماشینآلات دربندی به عنوان یکی از مهمترین ماشینآلات صنعتی، جهت پلمپ کردن ظروف حاوی مواد غذایی در طیف گستردهای از خطوط تولید صنایع غذایی، مورد استفاده قرار میگیرند. نقش کلیدی ماشینآلات دربندی در پلمپ کردن ظروف فلزی و شیشهای باعث شده تا بیشتر تولیدکنندگان مواد غذایی توجه ویژهای به آن داشته باشند. فرآیند دربندی به خصوص در خط تولید صنایع غذایی کنسروی دارای اهمیت ویژهای است، چرا که کوچکترین انحرافی از استانداردهای دربندی میتواند منجر به فساد محتویات درون ظروف شود.
ماشینآلات دربندی بر حسب اینکه توانایی دربند کردن چه نوع ظروفی را از نظر شکل و جنس داشته باشند دارای انواع گوناگونی میباشند. ماشین دربندی قوطیهای گرد، ماشین دربندی قوطیهای چهارگوش، ماشین دربندی قوطیهای با شکل نامنظم و ماشین دربندی ظروف شیشهای از جمله مهمترین ماشینآلات دربندی هستند که در خطوط تولید محصولات کنسروی مورد استفاده قرار میگیرند. ماشینآلات درببندی با اسامی دیگری از قبیل دستگاه پلمپ، پرس، والس قوطی و سیمر (seamer) نیز شناخته میشوند.
امروزه، عمل پلمپ کردن قوطیهای فلزی توسط روش دوخت مضاعف یا دابل سیمینگ (Double Seaming) انجام میشود. مکانیسم دوخت مضاعف به این شکل است که پلمپ دربقوطی طی دو مرحله صورت میگیرد. در مرحله اول که با عنوان قرقره عمل اول شناخته میشود، در اثر فشار قرقرههای دستگاه، قسمت فوقانی قوطی و همچین بخشی از درب قوطی بهشکل قلاب درآمده و این دو قلاب همدیگر را میپوشانند. در مرحله دوم، قرقره مرحله اول کنار رفته، و در اثر فشار بسیار زیادی که توسط قرقره عمل دوم وارد میشود، بخش مشترک قلابهای درب و قوطی، کاملا دوخته شده و بهشکل قطعهای یکپارچه تبدیل میشوند. مکانیسم درببندی مضاعف چنانچه بهصورت صحیحی انجام شود، موجب پلمپ قوطی با برآورده کردن استانداردهای دوخت خواهد شد. این روش، که در همه جای دنیا بهعنوان روش استاندارد برای پلمپ قوطی فلزی شناخته میشود، طی دو مرحله انجام میشود:
عمل پلمپ اول که توسط قرقره عمل اول انجام میشود، بدین ترتیب صورت میگیرد که لبه درب قوطی، داخل لبه برجسته قوطی (توپوز قوطی) شده و اصلاحا فلنچ میشود. طی این عمل، مجموعهای به شکل قلاب تشکیل میشود که شامل سه قسمت از ضخامت درب قوطی و دو قسمت از ضخامت بدنه قوطی میباشد. عمل اول نباید خیلی شل یا خیلی سفت انجام شود. بهترین حالت انجام عمل اول، حالتی است که بخشی از درب قوطی که درون قلاب قرار میگیرد به صورت تقریبا موازی با بدنه قوطی بوده و بخشی از فضای بالایی بین درب و بدنه، خالی باقی بماند.
عمل پلمپ دوم که توسط قرقره عمل دوم انجام میشود، با وارد کردن فشار مضاعف به بخشهای درگیر شده درب و قوطی، آنها را کاملا صاف کرده و در هم چفت میکند. در صورتیکه عمل دوم بهدرستی انجام شده باشد، فواصل خالی در که در عمل اول وجود داشت، از بین میرود و بدین ترتیب، ضخامت دوخت (St) از مجموع دو برابر ضخامت بدنه (tb) و سه برابر ضخامت درب (te)، محاسبه خواهد شد:
St=3te+2tb
درببندی استاندارد باید فاکتورهای دوخت را که بیانگر سنجش کیفیت پلمپ شدن قوطی میباشند، برآورده نماید. برای اندازهگیری فاکتورهای دوخت از دو ابزار دستگاه پروژکتور دوخت و میکرومتر استفاده میشود. این فاکتورها، به هر روشی که محاسبه شوند، جهت سنجش کیفیت دوخت باید با مقادیر بحرانی که کد ۱۸۸۱ سازمان ملی استاندارد مشخص شدهاند، مقایسه گردند. جهت اندازهگیری فاکتورهای دوخت استاندارد، لازم است تا ابتدا پارامترهای مورد نیاز اندازهگیری شده، و سپس با جایگذاری در فرمولهای مربوطه، با مقادیر بحرانی مقایسه شوند. پارامترهای دوخت مضاعف در جدول زیر نشان داده شدهاند:
نام | نماد | معادل لاتین |
---|---|---|
ارتفاع خارجی دوخت | h | External seam height |
ضخامت دوخت | St | Seam thickness |
عمق دوخت | e | Countersink depth |
طول قلاب بدنه | Bh | Body hook |
طول قلاب سر | Eh | End hook |
ضخامت بدنه قوطی | tb | Body thickness |
ضخامت درب قوطی | te | End thickness |
درگیری قلابها | O | Overlap |
شکاف دوخت | Sg | Seam Gap |
جهت محاسبه کیفیت دوخت مطابق استاندارد ۱۸۸۱ سازمان ملی استاندارد، لازم است تا پامترهای درصد درگیری، شکاف دوخت و اختلاف قلابها محاسبه و با مقادیر بحرانی مقایسه شوند. نحوه محاسبه این پارمترها بهصورت زیر است:
فاکتور درصد درگیری قلابها یا اورلپ مطابق فرمول زیر محاسبه میشود:
O=((Bh+Eh+te)-h)/(h-(tb+2te))
حدود مجاز استاندارد برای فاکتور درگیری قلابها، بین ۴۵% تا ۷۵% میباشد.
منظور از شکاف دوخت، فاصله آزاد بین قلابها میباشد که مطابق فرمول زیر محاسبه میشود:
Sg=3te+2tb-St
حداکثر مجاز برای پارامتر شکاف دوخت، ۰۱۹ میلیمتر می باشد.
منظور از اختلاف قلابها، اختلاف طول قلاب سر و بدنه میباشد که عبارت است از:
h=Bh-Eh∆
ماشینآلات درببندی ساخت شرکت سیمرکو در انواع درببندهای دستی پدالی، نیمهاتومات و تماماتوماتیک، فاکتورهای دوخت را مطابقاستاندارد ملی ۱۸۸۱ برآورده مینمایند. انجام تستهای فنی با محصولات مورد نظر مشتری، در محل کارخانه سیمرکو یا در محل مورد نظر مشتری با حضور کارشناسان فنی سیمرکو انجام میشود. کلیه ماشینآلات درببندی سیمرکو با ۱۸ماه گارانتی و ۱۰ سال خدمات پس از فروش همراه با آموزشهای لازم جهت تعمیر و نگهداری دستگاهها، ارائه میشوند.